2015
Από τις πρώτες ενέργειες του Φιλανθρωπικού & Πολιτιστικού Συλλόγου Γαρίπας, αυτή που θεμελίωσε και τη βάση για την ευρύτερη δραστηριοποίησή του στην περιοχή των Περιβολίων, ήταν η αναστήλωση του ιστορικού Ιερού Ναού του Αγίου Γεωργίου, έργο που ξεκίνησε το 2015 με πρωτοβουλία των κατοίκων. Οι εργασίες αναστήλωσης διήρκεσαν ως το 2019 και πραγματοποιήθηκαν με την επιστημονική εποπτεία της Εφορίας Αρχαιοτήτων του Νομού Χανίων.
Ξεπέρασε τις 30.000 ευρώ το έργο
Οι εργασίες στον παλαιό ναό, που χρονολογείται τουλάχιστον από τον 14ο αιώνα, ενισχύθηκαν οικονομικά από επιχειρηματίες και κατοίκους της περιοχής, με το βασικό προϋπολογισμό να διατίθεται από τον ιδρυτή του συλλόγου κ. Νίκο Χουδαλάκη και το συνολικό ποσό να ξεπερνάει τις 30.000 ευρώ. Αρχικά ανακατασκευάστηκε ο εξωτερικός τοίχος στήριξης των πρανών και η αντηρίδα του βόρειου τοίχου. Στη συνέχεια, αναστηλώθηκαν και ενισχύθηκαν με ειδικές τεχνικές τα τοιχία του ναού. Τέλος, επισκευάστηκαν οι θόλοι, τοποθετήθηκε νέα κεραμοσκεπή και συντηρήθηκαν/αναδείχθηκαν οι αγιογραφίες-τοιχογραφίες, αληθινά κομψοτεχνήματα, που είχαν υποστεί εντονότατη φθορά από την εγκατάλειψη στο χρόνο και στις καιρικές συνθήκες. Η συνδρομή της κοινότητας, των συνεργείων, των ειδικών και του συλλόγου ήταν καθοριστική καθώς με τις ακατάβλητες προσπάθειες όλων ο σχεδόν ολοκληρωτικά κατεστραμμένος ναός αναστηλώθηκε με εντυπωσιακό τρόπο. Το 2017 η αρμόδια αρχαιολογική υπηρεσία έδωσε έγγραφη άδεια για την εκτέλεση συγκεκριμένων σωστικών εργασιών που έπρεπε να εκτελεστούν υπό την επίβλεψή της, με τα εγκαίνια του ναού να πραγματοποιούνται τελικά το 2019 και τις εργασίες να ολοκληρώνονται οριστικά το 2020.
Η πολύπαθη ιστορία του ναού από τον 14ο αιώνα
Αν και βρίσκεται σε απόσταση μόλις 6 χλμ. από την πόλη των Χανίων στο δρόμο για το ιστορικό Θέρισσο, ο ιερός ναός του Αγίου Γεωργίου υπήρξε για δεκάδες χρόνια ένα εντελώς αναξιοποίητο βυζαντινό μνημείο, ερειπωμένο και ετοιμόρροπο. Η περίοδος κατασκευής του πρέπει να είναι η ύστερη βυζαντινή, ωστόσο ο ακριβής χρόνος της πρώτης του ανέγερσης δεν έχει ακόμα τεκμηριωθεί επιστημονικά. Κατά πάσα πιθανότητα, λόγω γεωλογικών αιτίων, ίσως και δομικών αδυναμιών, το κτίσμα αυτό κάποια χρονική στιγμή κατέρρευσε.
14ος αιώνας: Περί τον 14ο αιώνα -σύμφωνα με κτητορική επιγραφή που εντοπίστηκε στο ναό- «ο κ. Χαρτοφύλακας Νικόλαος με τη συνδρομή του αιδεσιμότατου Κυρού Γεωργίου ιερέως, της τιμιωτάτης πρεσβυτέρας Μαρίας συν της τέκνοις αυτών με έξοδα και πολύ κόπο επισκεύασαν εκ βάθρων και αγιογράφησαν τον ναό». Τα αποτελέσματα της αναστήλωσης και αγιογράφησης διαφαίνεται ότι ήταν εντυπωσιακά και ο ναός από τους ωραιότερους των Χανίων, τουλάχιστον ως προς τον εσωτερικό του διάκοσμο για την εποχή του.
17ος αιώνας: Σύμφωνα με στοιχεία από τις Ενετικές Απογραφές, το 1637 ο ναός ήταν ακμαίος και λειτουργούνταν. Μετά την οθωμανική κατάληψη των Χανίων το 1646, ο ναός υπέστη σημαντικές βεβηλώσεις με προσπάθειες καταστροφής των νωπογραφιών και κυρίως των προσώπων των εικονιζόμενων αγίων. Την ίδια περίοδο λόγω φυσικών αιτίων (σεισμοί) αλλά και δομικών αδυναμιών των επισκευασμένων τμημάτων, τα δυτικά και νότια κατέρρευσαν και πάλι συμπαρασύροντας και τις οροφές.
20ος αιώνας: Σύμφωνα με τις μαρτυρίες κατοίκων της περιοχής, περί το 1960-3 ομάδα Γερμανών «κατασκήνωσε» στον χώρο της εκκλησίας και αφού αποκόλλησαν μια τουλάχιστον τοιχογραφία αποχώρησαν. Περί το 1984 η αρχαιολογική υπηρεσία Χανίων ασχολήθηκε με το μνημείο στο οποίο πραγματοποίησε περιορισμένης έκτασης σωστικές επεμβάσεις όπως και αποκάλυψή του ενός από τους τέσσερις τάφους που βρίσκονται εντός του ναού. Επιπλέον αποκόλλησε μια νωπογραφία σε καλή κατάσταση την οποία μετέφερε για προστασία στις αποθήκες της. Περί το 1987 οι αρχαιολόγοι Alessandro Spiridione Curuni και Lucilla Donati του πανεπιστημίου της Ρώμης μελέτησαν διεξοδικά και αποτύπωσαν το ναό. Την ίδια περίοδο, κατά τη αρχική διάνοιξη αλλά και μετέπειτα (1995) κατά τη διαπλάτυνση του δρόμου προς Θέρισσο, καταστρέφηκε τμήμα του νεκροταφείου και διαταράχτηκε η στατικότητα του βορείου τοίχου του ναού. Τον Αύγουστο του 2012 κλιμάκιο της εφορείας βυζαντινών αρχαιοτήτων πραγματοποίησε αυτοψία στον ναό και διαπίστωσε ότι έχει άμεση ανάγκη σωστικών επεμβάσεων.
Η αναστήλωση του ιερού ναού
Περί το 2015-2016 ξεκίνησαν οι εργασίες αναστήλοσης και προστασίας του ναού. Αρχικά κατασκευάστηκε ο εξωτερικός τοίχος στήριξης των πρανών και η αντήριδα του βόρειου τοίχου.
Φωτογραφίες από τις εργασίες αναστήλωσης και διαμόρφωσης του εξωτερικού χώρου του ιερού ναού.
Οι Αγιογραφίες του Ναού
Εξαίρετες χρωματικά αλλά και από άποψη τεχνικής είναι οι τοιχογραφίες του Ιερού Ναού του Αγίου Γεωργίου, που δυστυχώς αφέθηκαν στην υγρασία και τη φθορά με αποτέλεσμα να υποστούν σημαντικότατες βλάβες. Μετά την αποκατάστασή τους, στο πλαίσιο της γενεσιουργού δράσης του Συλλόγου «Γαρίπας», διεφάνη η εντυπωσιακή χρωματολογία τους που βασίζεται στους τόνους της terracotta, τυπική απόχρωση της κρητικής τέχνης ήδη από τη μινωική εποχή, αλλά και σε όλο το υπόλοιπο γήινο χρωματικό «ρεπερτόριο» που απέχει αρκετά από τη λαμπερή βυζαντινή μεγαλοπρέπεια. Σύμφωνα με τους ειδικούς η τεχνοτροπία συνάδει με τη λιτή, αλλά στιβαρή ανθρωπογεωγραφία της περιοχής των Χανίων.
